- आपण या वर्षी २ ऑक्टोबर २०२३, सोमवार रोजी Mahatma Gandhi Jayanti: महात्मा गांधी यांची १५३ वी जयंती साजरा करतोय, त्याबद्दल सविस्तर माहिती बघुयात आणि या १५३ वी जयंती काय विशेष असेल ते हि बघुयात.
Table of Contents
1. परिचय:
- महात्मा गांधी जयंती (Mahatma Gandhi Jayanti) म्हणजेच मोहनदास करमचंद गांधी यांची जयंती साजरी केली जाते, ज्यांना आपल्या भारताचे “राष्ट्रपिता” म्हणूनही ओळखले जाते.
- हा दिवस दरवर्षी 2 ऑक्टोबर रोजी साजरा केला जातो आणि तीन अधिकृत Holidays पैकी एक आहे.
- Holidays in India.
- शिवाय, गांधींच्या सत्य, अहिंसा आणि शांततेच्या तत्त्वांचा सन्मान करून, संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या महासभेने (United Nations General Assembly) हा दिवस आंतरराष्ट्रीय अहिंसा दिन (International Day of Non-Violence) म्हणून घोषित केला आहे.
- हा महत्त्वाचा दिवस भारतात कसा साजरा केला जातो ते पाहू आणि जाणून घेऊया गांधींच्या विश्वासाबद्दल आणि भारतीय लोकांवर त्यांचा कायमस्वरूपी प्रभाव याबद्दल अधिक आणि सविस्तर माहिती आपण आज अबघुयात.
2. महात्मा गांधींचे जीवन:
- Life of Mahatma Gandhi:
- 2 ऑक्टोबर 1869 रोजी पोरबंदर, भारत येथे जन्मलेल्या मोहनदास करमचंद गांधी यांचे सुरुवातीचे जीवन नम्रता आणि साधेपणाचे होते. त्याच्या पालकांनी लहानपणापासूनच त्याच्यामध्ये सत्य आणि न्यायाची मूल्ये रुजवली.
- वयाच्या 13 व्या वर्षी त्यांचे लग्न झाले आणि त्यांचा तारुण्यातील प्रवास सुरू झाला.
- गांधींच्या उच्च शिक्षणाचा पाठपुरावा त्यांना लंडनला घेऊन गेला, जिथे त्यांनी कायद्याचा अभ्यास केला, जो नंतर त्यांच्या सक्रियतेमध्ये महत्त्वपूर्ण ठरला.
- तथापि, नेत्यामध्ये त्यांचे वास्तविक परिवर्तन दक्षिण आफ्रिकेतील त्यांच्या वर्षांमध्ये सुरू झाले, जिथे त्यांनी वकील म्हणून काम केले.
- दक्षिण आफ्रिकेतच त्यांनी प्रथम वांशिक भेदभाव आणि अन्यायाच्या कठोर वास्तवांचा सामना केला आणि न्यायासाठी लढण्यासाठी त्यांच्यामध्ये एक ठिणगी पेटवली.
3. भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यात महात्मा गांधींची भूमिका:
- The Role of Mahatma Gandhi in India’s Freedom Struggle:
- 1915 मध्ये भारतात परतल्यानंतर गांधींच्या जीवनाला ऐतिहासिक वळण मिळाले.
- ते भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसमध्ये एक प्रमुख नेते म्हणून उदयास आले आणि त्यांनी विविध मोहिमांचे नेतृत्व केले, प्रत्येकाचा उद्देश ब्रिटीश वसाहती अधिकारापासून दूर जाण्याचा आहे.
- यापैकी उल्लेखनीय म्हणजे 1930 मधील सॉल्ट मार्च, मिठाच्या उत्पादनावरील ब्रिटिश मक्तेदारीचा निषेध करण्यासाठी अरबी समुद्रात 240 मैलांचा प्रवास.
- या चळवळींमध्ये गांधींच्या नेतृत्वाने कोट्यवधी भारतीयांना स्वातंत्र्याच्या लढ्यात उभारले.
4. अहिंसा आणि सविनय कायदेभंगाची तत्त्वे:
- Principles of Nonviolence and Civil Disobedience:
- गांधींच्या तत्त्वज्ञानाच्या केंद्रस्थानी अहिंसा किंवा अहिंसा हे तत्त्व होते, ज्याने सत्य आणि न्यायाचा मार्ग केवळ शांततापूर्ण मार्गांनीच प्राप्त केला जाऊ शकतो.
- सत्याग्रह किंवा सत्य शक्ती या त्यांच्या संकल्पनेने अन्यायाचा सामना करताना निष्क्रिय प्रतिकार आणि सविनय कायदेभंगाचा पुरस्कार केला.
- या तत्त्वांनी संपूर्ण स्वातंत्र्य चळवळीत त्याच्या कृतींचे मार्गदर्शन केले, असंख्य भारतीयांना ब्रिटीश राजवटीविरुद्ध शांततापूर्ण निषेधात सामील होण्यास प्रेरित केले.
5. भारत आणि जगावर परिणाम:
- Impact on India and the World:
- 1947 मध्ये भारताच्या इतिहासावर आणि त्याच्या अंतिम स्वातंत्र्यावर गांधींचा किती खोल प्रभाव पडला.
- मार्टिन ल्यूथर किंग जूनियर आणि नेल्सन मंडेला यांच्यासह जागतिक स्तरावर इतर नागरी हक्क नेत्यांवर आणि चळवळींवर त्यांचा प्रभाव.
- भारताच्या इतिहासावर गांधींचा प्रभाव अतुलनीय आहे.
- अहिंसा आणि सविनय कायदेभंगाबद्दलच्या त्यांच्या दृढ वचनबद्धतेने 1947 मध्ये ब्रिटीश वसाहतवादी राजवटीपासून भारताच्या अंतिम स्वातंत्र्यामध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
- वर्ग, जात आणि धर्माच्या ओळी ओलांडून लाखो भारतीयांना एकत्रित करण्याच्या त्यांच्या क्षमतेने शांततापूर्ण प्रतिकाराची परिवर्तनीय शक्ती प्रदर्शित केली.
- पण गांधींचा प्रभाव भारताच्या सीमेपलीकडे पसरला होता.
- अहिंसेवरील त्यांची शिकवण जगभरातील नागरी हक्क नेत्यांशी प्रतिध्वनित झाली, विशेषत: अमेरिकन नागरी हक्क चळवळीचे नेतृत्व करणारे मार्टिन ल्यूथर किंग जूनियर आणि दक्षिण आफ्रिकेतील वर्णभेदाविरुद्ध लढणारे नेल्सन मंडेला.
- गांधींची प्रतिकाराची तत्त्वे जगभरातील अत्याचारित लोकांसाठी आशेचा किरण बनली, ज्यामुळे अहिंसक मार्गाने सकारात्मक बदल घडवून आणता येतो.
6. वैयक्तिक प्रतिबिंब आणि कोट:
- Mahatma Gandhi Quotes
- “तुम्ही जगात जो बदल पाहू इच्छिता तो तुम्हीच असला पाहिजे.”
- “डोळ्यासाठी डोळा फक्त संपूर्ण जगाला आंधळा बनवते.”
- “सौम्य मार्गाने, तुम्ही जगाला हादरवू शकता.”
- हे अवतरण आपल्याला महात्मा गांधींच्या चिरस्थायी शहाणपणाची आठवण करून देतात.
- ते आम्हाला आमच्या स्वतःच्या कृतींवर विचार करण्यास, शांततेच्या मार्गाने बदल शोधण्यासाठी आणि चांगल्या जगासाठी प्रयत्न करण्यास प्रोत्साहित करतात. गांधींची तत्त्वे आपल्याला आपल्या दैनंदिन जीवनात मार्गदर्शन करू शकतात आणि सकारात्मक बदलाचे एजंट बनण्यास प्रेरित करू शकतात.
7. महात्मा गांधी जयंतीचे महत्त्व:
- Significance of Mahatma Gandhi Jayanti.
- MG Gandhi Jayanti Importance
- ब्रिटीश राजवटीपासून देशाच्या स्वातंत्र्याच्या लढ्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावणाऱ्या नेत्याच्या जन्माचे स्मरण म्हणून महात्मा गांधी जयंतीला भारतात खूप महत्त्व आहे.
- गांधींचे सत्य (Trueth), अहिंसा (Non-voilence) आणि शांती (Calm) या तत्त्वज्ञानाने लाखो लोकांना प्रेरित केले आणि आजच्या जगात ते आजही प्रासंगिक आहे.
- त्यांच्या शिकवणी आणि तत्त्वांचा भारतीय समाजावर कायमस्वरूपी प्रभाव पडला आहे, ज्यामुळे ते भारताच्या इतिहासात एक आदरणीय व्यक्ती बनले आहेत.
8. गांधी जयंती कशी साजरा केली जाते ?
- महात्मा गांधी जयंती कशी साजरा केली जाते ?
- How is Mahatma Gandhi Jayanti celebrated?
- How is Gandhi Jayanti celebrated?
- Mahatma Gandhi Jayanti Celebrations and Activities.
- महात्मा गांधी जयंतीनिमित्त, गांधींच्या जीवनाचा आणि वारशाचा सन्मान करण्यासाठी भारतभर विविध कार्यक्रम आणि उपक्रम आयोजित केले जातात.
- यात खालीलप्रमाणे कार्यक्रम घेतले व साजरा केले जातात:
8.1. प्रार्थना सेवा (Prayer Service):
- नवी दिल्ली, राजघाट येथील गांधींच्या स्मारकावर लोक प्रार्थना करण्यासाठी आणि नेत्याला आदरांजली वाहण्यासाठी जमतात.
- शाळा, महाविद्यालये आणि इतर संस्थांमध्येही प्रार्थना सभा आयोजित केल्या जातात, जिथे विद्यार्थी आणि शिक्षक गांधींच्या शिकवणीचे स्मरण करतात आणि आजच्या जगात त्यांचे महत्त्व यावर चर्चा करतात.
8.2. मिरवणुका आणि रॅली (Processions and Rallies):
- देशाच्या विविध भागांमध्ये मिरवणुका आणि रॅली आयोजित केल्या जातात, सहभागींनी प्लेकार्ड आणि बॅनर घेऊन गांधींचे उद्धरण आणि शांतता आणि अहिंसेचे संदेश प्रदर्शित केले आहेत.
- गांधींच्या तत्त्वांबद्दल जागरुकता निर्माण करणे आणि लोकांना त्यांच्या दैनंदिन जीवनात त्यांचे पालन करण्यास प्रेरित करणे हा या कार्यक्रमांचा उद्देश आहे.
8.3. सांस्कृतिक कार्यक्रम (Cultural Programs):
- शाळा आणि महाविद्यालये अनेकदा सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन करतात, ज्यामध्ये गांधींचे जीवन आणि स्वातंत्र्यलढ्यातील त्यांचे योगदान यांचे चित्रण करणारे नाटक, स्किट्स आणि संगीत सादरीकरण यांचा समावेश होतो.
- हे कार्यक्रम तरुण पिढीला गांधींच्या शिकवणींचे महत्त्व आणि समकालीन समाजातील त्यांच्या प्रासंगिकतेबद्दल शिक्षित करण्यास मदत करतात.
8.4. निबंध आणि भाषण स्पर्धा MG Gandhi:
- Essay on Mahatma Gandhi and Speech Competition On Mahatma Gandhi:
- महात्मा गांधींवर निबंध
- शैक्षणिक संस्थांमध्ये अनेकदा महात्मा गांधी, त्यांचे जीवन आणि त्यांची तत्त्वे यांच्याशी संबंधित विषयांवर निबंध आणि भाषण स्पर्धा आयोजित केल्या जातात.
- या स्पर्धा विद्यार्थ्यांना गांधींच्या तत्त्वज्ञानाबद्दल संशोधन आणि अधिक जाणून घेण्यासाठी प्रोत्साहित करतात, त्यांच्या शिकवणींचे सखोल आकलन वाढवतात.
8.5. गांधींचा शाश्वत प्रभाव:
- Gandhi’s Lasting Impact
- महात्मा गांधींचा प्रभाव भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्याच्या पलीकडे आहे. त्यांच्या सत्य, अहिंसा आणि शांततेच्या तत्त्वांनी मार्टिन ल्यूथर किंग जूनियर आणि नेल्सन मंडेला यांच्यासह जगभरातील असंख्य नेते आणि चळवळींना प्रेरणा दिली आहे. सामाजिक आणि राजकीय बदल साध्य करण्यासाठी अहिंसक प्रतिकार शक्तीवर गांधींचा विश्वास कायम आहे. जागतिक स्तरावर न्याय आणि समानतेसाठी लढणाऱ्या लोकांसाठी प्रेरणा स्रोत.
9. अतिरिक्त संसाधने (Additional Resources):
- महात्मा गांधींबद्दल अधिक जाणून घेण्यास खालील पुस्तकांचा वापर देखील तुम्ही करू शकता. खाली दिलेल्या Amazon च्या साईट वॉर जाऊन तुम्ही पुस्तके मागवू शकता.
Frequently Asked Questions On Mahatma Gandhi
- महात्मा गांधींवर वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
- Mahatma Gandhi Jayanti Special
- महात्मा गांधी जयंती विशेष
Q.1. Who is known as father of our nation?
- राष्ट्रपिता म्हणून कोणाला ओळखले जाते?
- मोहनदास करमचंद गांधी (Mohandas Karamchand Gandhi) यांना भारतात ‘राष्ट्रपिता’ म्हणून ओळखले जाते.
- स्वतंत्र भारताच्या संसदेने गांधीजींना राष्ट्रपिता म्हणून अधिकृतपणे मान्यता दिली.
- साधारणपणे स्वतंत्र देशाच्या पहिल्या राष्ट्रपतीला अशी पदवी दिली जाते.
Q.2. How many years of Gandhi Jayanti this year?
- या वर्षी गांधी जयंतीला किती वर्षे?
- आपण या वर्षी २ ऑक्टोबर २०२३, सोमवार रोजी Mahatma Gandhi Jayanti: महात्मा गांधी यांची १५३ वी जयंती साजरा करतोय.
Q.3. Why is it called Gandhi Jayanti?
- गांधी जयंती का म्हणतात?
- ब्रिटीश वसाहतवादी राजवटीविरुद्ध भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीचे प्रमुख नेते आणि अहिंसक सविनय कायदेभंगाचे कट्टर पुरस्कर्ते महात्मा गांधी यांच्या जन्मदिनाच्या स्मरणार्थ दरवर्षी 2 ऑक्टोबर रोजी आंतरराष्ट्रीय अहिंसा दिन गांधी जयंती म्हणून पाळला जातो.
Q.4. Why do we celebrate Gandhi Jayanti?
- आपण गांधी जयंती का साजरा करतो?
- महात्मा गांधी यांची विचारधारा जगभरातील अहिंसक चळवळी आणि नागरी हक्क मोहिमांसाठी प्रेरणादायी आहे.
- गांधी धार्मिक बहुलवादावरही दृढ विश्वास ठेवणारे होते आणि त्यांनी भारताला धर्मनिरपेक्ष राष्ट्र बनवण्यासाठी कठोर परिश्रम घेतले.
- महान नेत्याला श्रद्धांजली अर्पण करण्यासाठी, गांधी जयंती देशभरात साजरी केली जाते.
Q.5. Where was Gandhi born?
- गांधींचा जन्म कुठे झाला?
- महात्मा गांधी, मोहनदास करमचंद गांधी यांचा जन्म 2 ऑक्टोबर 1869 रोजी पोरबंदर या भारताच्या पश्चिम किनार्‍यावरील छोट्याश्या शहरात झाला होता, जे त्यावेळी काठियावाडमधील अनेक लहान राज्यांपैकी एक होते.
अधिक माहितीसाठी हे देखील वाचा.
अधिक माहितीसाठी आमच्या वेबसाईट ला भेट द्या – www.mahitiwala.co.in